Anarşist Komünizm: Bir giriş

libcom.org tarafından hazırlanan anarşist komünizme giriş yazısı.

Anarşist komünizm, herkesin ihtiyaçlarını karşılamakta özgür olacağı gönüllü birlikler aracılığıyla devletin ve kapitalizmin ortadan kaldırılmasını savunan bir anarşizm biçimidir.

Anarşist komünizm; anarko-komünizm, komünist anarşizm veya bazen liberter komünizm olarak da bilinir. Fakat tüm komünist anarşistler liberter komünistken, bazı liberter komünistler -örneğin konsey komünistleri- anarşist değildir. Anarşist komünizmi, liberter komünizmin diğer türevlerinden ayıran şey, siyasi iktidar, hiyerarşi ve tahakkümün tüm biçimlerini reddetmesidir.

Anarşist komünizm, eşitlikçiliği, eşitsiz servet dağılımından kaynaklanan toplumsal hiyerarşi ve sınıfsal farkın, kapitalizmin ve paranın ortadan kaldırılmasını, gönüllü birlikler aracılığıyla zenginliğin kolektif üretimini ve dağıtımını savunur. Anarşist komünizmde devlet ve mülkiyet yoktur. Tüm birey ve gruplar üretime katkıda bulunmakta ve ihtiyaçlarını kendi tercihlerine göre karşılamakta özgürdür. Üretim ve dağıtım sistemleri katılımcıları tarafından yönetilir.

Ücretli emeğin ortadan kaldırılması anarşist komünizm için merkezi konumdadır. Servetin öz yönetimle belirlenen ihtiyaçlara dayalı olarak dağıtılmasıyla, insanlar en tatmin edici buldukları faaliyetlere katılmakta özgür olacaklar ve mizaçlarına uymayan ya da yeteneğine sahip olmadıkları işlerle uğraşmak zorunda kalmayacaklardır. Anarşist komünistler, herhangi bir kişinin ekonomik katkısının değerini ölçmenin geçerli bir yolu olmadığını, çünkü tüm zenginliğin şimdiki ve geçmiş nesillerin kolektif ürünü olduğunu savunurlar. Anarşist komünistler, ücretli emeğe ve özel mülkiyete dayalı herhangi bir ekonomik sistemin, mülkiyet haklarını zorla kabul ettirmek ve kaçınılmaz olarak ortaya çıkacak olan eşitsiz ekonomik ilişkileri idare etmek için zora başvuracak bir devlet aygıtı gerektireceğini savunurlar.

Tanınmış anarşist komünistler arasında Peter Kropotkin (Rusya), Errico Malatesta (İtalya) ve Nestor Makhno (Ukrayna) bulunur. Kropotkin genellikle anarşist komünizmin en önemli teorisyeni olarak görülür, ekonomiye dair fikirlerini Ekmeğin Fethi, Tarlalar Fabrikalar ve Atölyeler kitaplarında özetler. Kropotkin, Karşılıklı Yardımlaşma: Evrimin Bir Faktörü kitabında, dayanışmanın rekabetten daha yararlı olduğunu ve bunun doğadaki örneklerini anlatır. 1900’lerin başlarında Kropotkin’le mektuplaşan ve onun eserlerini çeviren Kôtoku Shûsui’nin çabaları, anarşizmin Japonya’ya tanınmasında çok etkili olmuştur. Alexander Berkman ve Emma Goldman (1919’da ABD’den sınır dışı edilmiş olan) anarşist komünizmin önemli savunucularından olmuşlardır ve özellikle Rusya’daki yıkıcı gerçekliği ilk elden gördükten ve Kızıl Ordu’nun Kronstadt ayaklanmasını bastırmasından sonra, Bolşevizm’i eleştirmişlerdir. Onlar da, 1880’ler Londra’da Frank Kitz ile temas halinde, daha önce anarşist komünist düşüncenin Britanya’ya getirilmesine katkı sağlamış olan, Almanya doğumlu ABD göçmeni Johann Most’tan etkilenmişlerdi.

Diğer anarşist komünistler, Örgütsel Platform metninde yer alan, Mahkno’nun savunduğu ancak Malatesta’nın karşı çıktığı “kollektif sorumluluk” gibi bazı noktalardan rahatsız olsalar da, birçok platformist kendisini anarşist komünist olarak tanımlar. Tarihsel olarak birçok anarşist komünist aktif anarko-sendikalistler olmuşken, birçoğu ise [ücret sistemini] kaldırmak yerine, kendini yöneten ücret sistemi peşinde koşan sendikalistlere karşı eleştireldirler, çalışma ve mübadelenin ödüllendirilmesine dayalı ekonomik ilişkileri sürdüren hiçbir sistemin komünist olmadığını vurgularlar.

Günümüz anarşist komünistleri*, Anarşist Federasyon (Britanya) (Anarchist Federation) dahil olmak üzere Anarşist Federasyonlar Enternasyonali’ndeki çeşitli örgütlerde temsil edilmektedir. Platformist anarşist komünistler arasında İşçi Dayanışma Hareketi (İrlanda) (Workers Solidarity Movement) ve Kuzey-Doğu Anarşist Komünistler Federasyonu (ABD) (North-Eastern Federation of Anarchist Communists) bulunur. Gelişmekte olan birçok Doğu Avrupa, Rus ve Kafkas anarşist grubu kendini anarşist komünizmle tanımlıyor ve Çağdaş Latin Amerika, Karayip anarşist örgütleri arasında güçlü bir anarşist komünist akım bulunuyor.

* ç.n. Yazı 2006 tarihinde yazılmış olduğu için dünyadaki anarşist komünist örgütlerle ilgili bilgiler güncel değil. Örneğin NEFAC 2008 yılında bölünmüş, Kanada’da bulunanlar Union Communiste Libertaire (Liberter Komünist Birlik) adını almıştır. ABD’de bulunan üyeleri ise 2011 yılına kadar NEFAC adını korumuş, 2011 yılında Common Struggle (Ortak Mücadele) adını almıştır. Common Struggle 2014 yılında ise diğer bazı anarşist gruplarla birleşerek, Black Rose Anarchist Federation (Kara Gül Anarşist Federasyonu) adını almıştır. Şubat 2018’de, AF’nin bir grup üyesi bu örgütten ayrılarak Anarchist Communist Group (Anarşist Komünist Grup) adını almıştır. Günümüzde Fransa’dan Güney Afrika’ya, Brezilya’dan Yeni Zelanda’ya dünyanın farklı yerlerinde anarşist komünist örgütlerin sayısı ve etki alanları giderek artmaktadır.

Günümüzde dünya genelinde aktif olan anarşist komünist örgütlerin bazıları şunlardır:

• Alternativa Libertaria/ Federazione dei Comunisti Anarchici (İtalya)
• Anarchist Communist Group (Britanya)
• Anarchist Federation (Britanya)
• Anarchist Federation/Αναρχική Ομοσπονδία (Yunanistan)
• Anarchist Federation (Anarchistická federace/Anarchistická Federácia) (Çek Cumhuriyeti, Slovakya)
• Aotearoa Workers Solidarity Movement (Yeni Zelanda)
• Coordenação Anarquista Brasileira (Brezilya)
• Die Plattform (Almanya)
• Embat – Organització Llibertària de Catalunya (Katalonya)
• Federación Anarquista de Rosario (Arjantin)
• Federación Anarquista de Santiago (Şili)
• Federación Anarquista Uruguaya (Uruguay)
• Federación Libertaria Argentina (Arjantin)
• Federación Anarquista de México (Meksika)
• Federation of Anarchists in Bulgaria / Федерация на анархистите в България (Bulgaristan)
• Federation for Anarchist Organisation (Federacija za anarhistično organiziranje) (Hırvatistan, Slovenya)
• Grupo Libertario Vía Libre (Kolombiya)
• Iniciativa Federalista Anarquista no Brasil (Brezilya)
• Libertäre Aktion (İsviçre)
• Melbourne Anarchist Communist Group (Avusturya)
• Organización Anarquista de Córdoba (Arjantin)
• Organización Anarquista de Tucumán (Arjantin)
• Organisation Socialiste Libertaire (İsviçre)
• Revolutionary Action/Рэвалюцыйнае Дзеянне (Belarus)
• Union Communiste Libertaire (Fransa)
• Workers Solidarity Movement (İrlanda)
• Zabalaza Anarchist Communist Front (Güney Afrika)

Anarşist Komünizm ile ilgili daha fazla bilgi ve tartışma için şu yazılara bakabilirsiniz:

İngilizce Orjinali: Anarchist communism – an introduction

Çeviri: Yeryüzü Postası

Politik Teorileri Giriş serisindeki diğer yazılar:

• Anarko Sendikalizm: Bir giriş
• Konsey komünizmi: Bir giriş
• Sendikalizm: Bir giriş
• Sitüasyonistler: Bir giriş

______________________

• Devrim/Devlet/Reform başlığındaki diğer yazılar
• Dosyalar