Londra’nın doğusunda bulunan Stepney bölgesindeki kiracıların mücadelesini ve 13 Şubat 1938’de başlayan kiracı grevini aktaran bu yazıyı deneyimin tarihsel önemi nedeniyle Türkçeye tercüme ederek yayınlıyoruz.
2016: Londra’da barınma; yüksek kiralar, şişirilmiş emlak fiyatları, evsizlik ve konut yardımı kesintileriyle dolu bir bataklığa dönüşüyor… Direniş büyüyor…
Bizden önce bununla karşı karşıya kalanların sadece yatarak kazanmadıklarını hatırlama zamanı… 1930’larda yıkık ve kalabalık konutlara fahiş kiralar talep eden açgözlü ev sahiplerine karşı kira grevleri düzenleyen kiracıları hatırlama zamanı…
1930’larda bölgedeki korkunç barınma koşulları, hoşnutsuzluğu ve kolektif eylemi ateşlemeye başladı. Şu anda kiracıları örgütleyen taban çalışmalarının çoğunun, o dönemde bölgede güçlü ve aktif olan Komünist Parti (KP) üyelerinden kaynaklandığı iddia edildi, ancak İşçi Partisi üyeleri ve diğer aktivistler de işin içindeydi.
1938-39’da o zamanlar bu bölgeyi de içine alan Stepney ilçesinde kitlesel kira grevleri örgütlendiği için, mücadele daha da büyüdü. KP’nin yoğun bir şekilde dahil olduğu kira grevleri ile ilgili faydalı anlatım Phil Piratin’in Our Flag Stays Red (Bayrağımız Kırmızı Kalır) kitaplarında bulunabilir. Piratin, daha sonra KP’nin belediye meclis üyesi ve milletvekili olan yerel bir KP üyesiydi. İki yıl süren çeşitli sokak ve bloklardaki kiracılar arasındaki örgütlenme, 1938’de patlak veren kira grevleriyle amacına ulaştı. Ağustos 1938 ile 1939 arasında kiracılar örgütlendi, kira ödemeyi reddetti ve vahşi tahliye etme girişimlerine fiziksel olarak direndi.
“1938-39 döneminde yerelde Hogarth konakları, Brunswick Binaları, Pelham Caddesi, Montague Evi, Hawkins, Estate, Langdale Konakları, Brady Caddesi Konakları, Juniper Caddesi, Ticari Konaklar, Lydia Caddesi, Fieldgate Konakları, Duckett Caddesi, Ocean Caddesi, Philchurch Caddesi, Eileen konakları, Bromehead Meydanı, Fenton Caddesi, Mariner Caddesi, Anthony Caddesi, Settles Caddesi, Flower ve Dean Caddesi ve Golding Caddesi’nde kira grevleri oldu… Bununla birlikte grevler daha da yayıldı ve kısa bir süre sonra Bethnal Green, Clapham, Willesden, Finsbury, Poplar, Bermondsey, Paddington, Battersea, Highgate, Norwood, Shoreditch… Ve Birmingham, Huddersfield, Liverpool, Aberdeen, Sunderland Oxford ve Sheffield’de de benzer isyanlar vardı.
1937 sonbaharında Stepney Kiracılar Savunma Birliği kuruldu ve yüzlerce kiracının bireysel kira ve onarım sorunlarıyla ilgilenmeye başlandı. Binaların bloklarında ve sokaklarda Kiracı Komiteleri kuruldu. Kiracıların bireysel sorunları, bir tür iş yeri temsilcisi komitesi gibi hareket eden ve doğrudan ev sahibiyle muhatap olan Kiracılar Komitesi tarafından ele alındı. Kiracılar ilerideki büyük mücadeleler için giderek özgüven ve örgütsel beceri kazanıyorlardı.
Eylemler çeşitlendi. Kiracılar örgütlendi ve kendi taleplerini formüle ettiler. Her çeşit tamirat ve dekorasyon [talebi] maddeler halinde sıralandı ve kiralarda indirim talep edildi. Kiralar özellikle denetlenen ve denetlenmeyen evler arasında önemli ölçüde değişiklik gösteriyordu. Denetlenen evleri tanımlayan yasa kiracılar için anlaşılmazdı ve ev sahipleri onları dolandırmak için bundan yararlanmakta tereddüt etmiyorlardı. Her şeye rağmen, yasadan bağımsız olarak denetlenmeyen kiraların, denetlenen kiralar düzeyine indirilmesi talep edildi.
Mücadele bazı durumlarda sertti. Brunswick Binalarının kiracıları on bir hafta boyunca grevdeydi. Her ikisi de kenar mahalle ev sahiplerine ait olan Langdale Caddesi Binaları ve Brady Caddesi Konakları beş aydır grevdeydi. Bu son savaşlar özellikle hiddetliydi. Ev sahipleri katı ve utanmazdı. Müzakere etmeyi reddettiler ve bir süre sonra en aktif kiracılardan bazılarına tahliye emri çıkardılar. Savaş ciddi olarak şimdi başlamıştı. Tüm blokların etrafına tel örgüden barikatlar yerleştirildi. Gözcüler, gece gündüz görevdeydi. Sadece binalarda oturanlar, girmek için sebep gösterebilenler ya da esnaf olduğu bilinenlerin girmesine izin verildi. Haziran ayında bir gün icra memurları, polisle birlikte harekete geçmeye karar verdi. Langdale Konaklarına girmeyi başardılar. Alarm çaldı. Polis copunu çekti. Binalardaki erkekler ve kadınlar kendilerini tencere, oklava, sopa ve kürekle savundular. Polis özellikle kadınlara karşı tutumu acımasızdı. Binanın çevresine güvenlik şeridi çekildi. Bir grubu atlı olan daha fazla polis çağırıldı. Kapıları kırdılar ve kiracıları zorla çıkardılar. O sabahın sonunda haberler tüm Stepney’e yayılmıştı. Erkekler eve dönmek için işten çıktılar. Bazı atölyeler kapandı. Langdale Konaklarının etrafına binlerce kızgın Stepneyli toplandı. Bu öfkeyi hisseden polis geri çekildi. Hemen Stepney Kiracılar Savunma Birliği’nin hoparlör minibüsü bir toplantı çağrısı yaparak bölgeyi gezdi. Toplantı sona erdiğinde protesto için Leman Caddesi Karakoluna yürüdüler. Sert bir arbede yaşandı. Gözaltına alınanlar oldu. Stepney Kiracılar Savunma Birliği, talepleri karşılanmadığı takdirde Birliğin 7500 üyesinin Langdale Konakları ve Brady Street Konakları kiracılarıyla dayanışma grevine katılacağına dair acil bir bildiri yayınladı. Kiracılar artık ev sahiplerini destekleyen herkese öfke, acı ve nefretle doluydu. İşçi hareketi içindeki önde gelen birçok yurttaştan ve hareketin liderlerinden sempatilerini belirten mesajlar geldi. Aynı haftanın Cuma günü ev sahipleri boyun eğmişti: 1.000 £ değerinde indirim elde edildi. 10.000 £ değerinde borç yok sayıldı. Acil onarımlar için 2.500 £, sonraki her yıl için 1.500 £ harcanması kararlaştırıldı. Yirmi bir haftalık kira grevi, acılı ve kanlı biçimde kazanılmıştı. Beladan kaçınmak isteyen diğer ev sahipleri artık oldukça uysal hale geldi. Onlar da Langdale Konaklarından ders almışlardı.
Bu mücadeleler ön sayfalara haber oldu. Mart ayında Stepney’de Londra kiracılarının mücadelelerinin koordinasyonuna karar vermek üzere Londra örgütlerinin temsilcileri ve işçi hareketi delegelerinden oluşan bir konferans düzenlendi. Artık Ulusal Kiracılar Federasyonu ülke çapında bir kongre düzenleme çalışmalarında başladı. Bu Temmuz ayında Birmingham’da düzenlenecekti. Burada ülkenin her kasabasından ve şehrinden gelen temsilciler kiracılar ve ikamet edenler için yeni bir yasa, yeni bir Kira Yasası ve ev sahipleri tarafından koşullara ilişkin yeni standartlar sağlanmasını talep edeceklerdi. Bir “Konut Sözleşmesi” hazırlandı ve bir kampanya başladı. İşçi liderleri mücadelenin içine çekildi. Temmuz ayı sonlarında Hyde Park’ta düzenlenen büyük gösteride konuşmacılar arasında İşçi Partisi’nden Aneurin Bevan ve Ellen Wilkinson ile Komünist Parti’den Michael Shapiro ve Tubby Rosen vardı. İcra memurları ve coplarla karşı karşıya kalan, işi ve örgütlenmeyi yapan ikincisiydi. Bevan ve Wilkinson, her zaman olduğu gibi, kitlelerin ruh haline karşılık veriyorlardı. Kampanya, savaş öncesi, tehlikenin yaklaştığı günlerde ve haftalarda olunmasına rağmen doruk noktasına ulaşıyordu ancak akabinde savaş geldi ve yeni sorunlarla yüzleşmek zorunda kalındı.
Savaşın başlangıcında hükümet, kira kontrolünü sağlamak için hemen bir yasa çıkardı. Kiralar 1 Eylül 1939’da geçerli olan seviyelerde sabitlendi. Hükümet kuşkusuz 1915’teki büyük Clydeside kira mücadelelerinden ders almıştı ancak savaştan önceki aylarda meydana gelen büyük kira mücadeleleri çok daha yakın bir uyarıydı.” (Phil Piratin)
Kaynak: East London rent strikes, 1938-9
Çeviri: Yeryüzü Postası
Bir yanıt yazın