Söyleşi Alman anarko-pasifist gazete Graswurzelrevolution tarafından gerçekleştirildi ve yeni sayısında Almanca olarak yayınlandı. İngilizce çevirisi ABC Moskova tarafından yapıldı.
– Son aylarda, savaş-karşıtı aktivistleri desteklemekle epeyce meşgul oldunuz. Şu anda kaç savaş-karşıtı tutsağı desteklemektesiniz?
– Nisan ayında oluşturulan Dayanışma Bölgesi isimli bir grupla birlikte yardıma ihtiyaç duyan savaş-karşıtı davası olan siyasal tutsaklar arıyoruz. O zamandan bu yana, baskının ölçeğinin çok önemli olduğunu ve insan hakları örgütlerinin tüm insanlara yardım etmediklerini anladık. Akrabalar ve tutsakların kendileriyle iletişim kurulabilmesini sağlayan veriyi bulmak epeyce çaba gerektiriyor. Bazen tam olarak iletişim kurulmasını bile reddediyorlar.
Şu anda çeşitli düzeylerde 9 kişiyi destekliyoruz; yazışmalar yapıyor, yemek paketleri gönderiyor, avukat parasını karşılıyor, paketlerin nasıl gönderileceği, avukat parasının toplanması için nasıl para toplanabileceği vb. konularda akrabalara tavsiyelerde bulunuyoruz.
Tutsaklara yollanan mektuplar çok önemli. ABC-Moskova websitesinde Ukrayna’daki savaşa karşı ses çıkaran ve şu anda cezaevinde bulunan 35 Rus’un adresi bulunuyor. Ne yazık ki, çoğu durumda, SIZO idaresi yalnızca Rusça mektuplara izin veriyor.
Bu kişilerin farklı siyasal tutumları var, önceden iyi-bilinen aktivistler olduklarından bazıları çok fazla desteğe sahip bulunuyorlar. Bazılarının isimleri ise önceden hiç durulmamıştı. Biz, milliyetçi görüşlere sahip olmadıkları sürece, bildiğimiz tüm insanların yazışma adreslerini yayınlıyoruz. Savaş-karşıtı protestolar nedeniyle hapishanelerde çok daha fazla sayıda insan var, ancak herkesin adını ve yerini bilmiyoruz, çünkü insanlar tutuklandıklarında, polis dış dünyadan onları soyutlamak için isimlerini yayınlamama eğiliminde bulunuyor.
Yeni gözaltına alınan insanları bulup avukatları ve destekleyen akraba veya arkadaşları olup olmadığını bulmaya çalışıyoruz. Eğer yoksa, avukat tutuyor ve yiyecek paketleriyle ihtiyacı olan her şeyi yolluyoruz. Rusya’daki duruşma öncesi tutukevlerinde yiyecek çok az ve temizlik ürünleri, kıyafet, tabak-çanak ve kırtasiye malzemesi verilmiyor. Tutsaklar birbiriyle paylaşıyorlar, ancak birisi fırsat bulduğunda yalnızca kendileri için olmayan şeyleri de talep etmeye başlıyorlar.
Tutsaklara desteğe her zaman için ihtiyaç var. Rusya’daki tutsakların yaklaşık olarak yarısı, duruşma öncesi tutukevlerindeyken, ailelerinden veya arkadaşlarından destek alamıyor. Bir tutsak başka bir duruşma öncesi tutukevi tesisine gönderilmiş ve bazı eşyalarını diğerleri için koğuşta bırakmış olabilir. Ya da, örneğin ilkbaharda tutuklanmış olabilir ve yaz ayları gelip hava sıcak olunca, yazlık kıyafete ihtiyaç duyabilir.
– Çoğunluğu, “Rus silahlı kuvvetlerine yönelik olarak yalan bilgi yaymak”la suçlanıyor. Bu tam olarak ne anlama geliyor? Ceza yasası uygulandığında olası en yüksek ceza ne olabilir? Rusya genelinde bu yasaya göre suçlanan veya tutuklanmış olan kaç kişi var?
– Bu tam anlamıyla doğru değil; başka kanunlara dayanan davalar da var. Örneğin, “vandalizm” ceza yasasına bağlı olarak (spreyle yazı yazmak, mülke tecavüz, kamu malına zarar vermek) 31 ceza davası var ve 44 kişi kovuşturuluyor. Bu tarz eylemlerden üç yıla kadar ceza alınabiliyor. “Terörizm” yasasına bağlı suçlamalar var; askere alınma ve kayıt bürolarının kundaklanması ve diğer radikal eylemler nedeniyle. Bir bütün olarak bakıldığında, Rusya’daki savaş-karşıtı protestolardan 200’den fazlasına ceza davası açıldı (kendi kriterleri olan insan hakları kuruluşları tüm eylemleri siyasal eylem olarak görmediği için biz bu rakamın 250’den fazla olduğunu düşünüyoruz). Bunlardan 73 tanesi “yalan haber yaymak”la ilgili ceza davası. Rusya’da “yalan haber”in anlamı, Rus Silahlı Kuvvetleri’nin eylemlerine dair resmi açıklamadan farklı olan herhangi bir bilginin yayılmasıdır.
Bu kanun maddelerine dayalı olarak gazetecilere yönelik pek çok suçlama yapıldı; şu an Rusya’da savaşa dair, Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı ve Kremlin’inkinden biraz olsun farklılaşan bir şey yazmak olanaksız. Pek çok yayın organı kapatıldı, diğerleri de yok olmanın eşiğindeler.
Yalan haber yaymaya ilişkin yasalarındaki cezalar çok kapsamlı olabiliyor. Eğer “sıradan bir yalan haber” ise, üç yıla kadar hapis cezası olabilir. Ancak eğer ağırlaştırıcı koşullar varsa, hapis süresi on beş yıla kadar çıkabiliyor. “Orduyu itibarsızlaştırmak” yasası kapsamında ise, azami süre beş yıl hapis.
Ağustos ayının başlarında, Rus ordusunun Ukrayna’daki eylemleri ve yaptırımlara ilişkin olarak Mart ayında çocuklara çok duygusal bir konuşma yapan Penza kentinden İngilizce öğretmeni Irina Gen’e ceza verildi. Çocuklar uluslararası yarışmalarda yer alamayacakları için üzgünlerdi ve Irina onlara yaptırım ve yasakların savaşın kaçınılmaz sonucu olduğunu anlatmıştı. Çocuklardan birisi konuşmasını telefonuna kaydetti ve meseleyi daha da ilerleten ebeveynlerine aktardı. Irina işinden ayrılmaya zorlandı, polis cezai takibat başlattı ve bunun sonucunda 3 yıllık mahkeme süreciyle birlikte 5 yıl denetimli serbestliğe mahkûm edildi. Buna göre, önümüzdeki 8 yıl boyunca polisin kontrolü altında yaşayacak ve denetimli serbestliğini kaybedip gerçek bir cezayla karşı karşıya kalmamak için çok dikkatli davranması gerekecek.
Ceza yasalarına ilaveten, Rusya Federasyonu İdari Suçlar Kanunu’nda, sıradan yurttaşlar ve resmi konuma sahip kişiler için daha fazla olmak üzere, 100 bin ruble (yaklaşık 1500 euro) para cezası içeren “orduyu itibarsızlaştırmak” maddesi bulunuyor.
Son altı ayda, bu kanun maddesine dayanarak 3500 protokol hazırlandı. Henüz tamamı mahkemeye yansımadı, ancak daha önceden incelenenlere bakacak olursak, çoğunluğunun adli soruşturma konusu yapılmadığı, ancak tamamen polis memurunun görüşü temelinde karar (para cezası) verildiğini göreceğiz. Sosyal medyada, Ukrayna’daki olaylardan bahseden gönderi, ileti ve yorumlar sıklıkla suçlamaya konu oluyor. Aslında, bu türden gönderilerin sayısı çok fazla ve bazı kişiler veya gönderiler polisin dikkatini çekince rastgele ceza veriliyor.
– Çok sayıda kişi sosyal medya gönderileri gerekçesiyle, diğerleri ise kamuya açık ifadelerinden dolayı tutuklandı. Dmitriy Kurmoyadov’un durumu ise özel bir dava. Ona ilişkin birkaç şey söyleyebilir misiniz?
– Bu davaya ilişkin çok az şey biliniyor. Haziran 2022’de, eski Rus Ortodoks Kilisesi rahibi olan Ioan (Dmitry) Kurmoyarov, Rus ordusunun eylemlerine ilişkin olarak (10 yıla kadar hapis cezası öngörülen) yalan beyanlarda bulunduğu suçlamasıyla mahkeme öncesi tutukevine gönderildi. Aralık 2021’de Kurmoyarov, Soruşturma Komitesi’ne Savunma Bakanı Sergei Shoigu’yu inananların duygularına hakaret etmekten adalet önüne çıkarmasını talep etti – Rus Savunma Bakanlığı tapınağı kurgusunu bu şekilde yorumluyordu. Bunun sonrasında, rahiplik unvanını attı. 24 Şubat’ta rahip, Ukrayna’daki savaşa karşı görüşlerini fiilen ifade etmeye başladı ve Vladimir Putin ile Rus ordusu hakkında bir video yayınladı. Ceza davasının bu videolardan hangisine ilişkin olduğu halen bilinmiyor.
Bir diğer örnek de, Sergei Komandirov’un ceza davasıydı. 2019’da, Tataristan’dan bir muhalif olan Karim Yamadaev, YouTube’a “Halim Gramm” başlıklı bir video gönderdi. Yüzlerinde siyah kukuletalar olan, Rusya ve devlete-ait şirketlerin önde gelen şahsiyetlerinin isimlerini taşıyan isim-levhaları bulunan kişilerin olduğu bir duruşma sahneleniyordu: tamamına “ölüm cezası” veriliyordu. Yamadaev, internette terörist faaliyetler için alenen çağrı yapmak ve iktidar temsilcilerine hakaret etmekle suçlandı. Mahkeme öncesi tutukevinde bir yıldan fazla zaman geçirdi, ancak mahkeme kendisine para cezası verdi.
Alexei Navalny karargâhındaki gönüllülerden birisi olan Sergei Komandirov, bildiri dağıtmak suçlamasıyla gözaltına alınarak para cezasına çarptırıldı. Mayıs 2021’de, Sergey sosyal ağ “VKontakte”ye “Hâkim Gramm” başlıklı bir videoyu ileterek, yazarı Karim Yamadaev’in para cezası için para toplanmasını önermişti. Altı ay sonra tutuklandı ve en son bir mahkeme tarafından bu videoyu ilettiği için terörizmi meşrulaştırmaktan suçlu bulunarak 6,5 yıl hapis cezasına mahkûm edildi. Bu nedenle, Rusya’da şu veya bu eylemin sonuçlarının ne olacağını kestirmek şimdilerde imkânsız. Mahkemeler, onu bunu hapse atmak için emirler yağdırıyor.
– Çok iyi bilinen davalardan birisi de feminist sanatçı Aleksandra Skochilenko’a ilişkin. Neyle suçlanıyor ve şu anki fiili durumu nedir?
– Skochilenko, süpermarketteki fiyat etiketleri yerine bildiri yerleştirdiği suçlamasıyla on yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya bulunuyor. Bu bildiriler, (Ukrayna kenti) Mariupol’daki Rus ordusunun suçlarına ilişkin bilgiler içeriyordu. Aleksandra’ya yalan haber yayma iddiasıyla bir ceza davası açıldı. Çoğu insandan farklı olarak onun hapiste kalması zor ve çok daha tehlikeli; çölyak hastası ve cezaevinde özel olarak beslenme şansı da bulunmuyor. Ancak, çok iyi bir destekçi grubu var ve medyanın epeyce ilgisini çekti, umuyoruz ki yakında ev hapsine sevk edilecek ve gerçek bir ceza da almayacak.
– Bazı aktivistler, ilkbahardaki savaş-karşıtı buluşmalardan veya Ukrayna’ya Rus saldırısına karşı eylemlerden sonra tutuklandılar. Bunlardan bazıları “holiganlık hazırlığı” veya hatta “terörizm”le suçlandılar. Mahkemeye çıkarıldılar mı, yoksa halen soruşturma aşamasındalar mı?
– Savaş-karşıtı davaların çoğunda, soruşturma ve mahkemeler halen devam ediyor, Rusya’da soruşturma en az 3 ay sürer, 1 ay savcının davayı incelemesi ve ardından mahkemeye gidilir. Ve hâkim veya avukatlar yazın tatile gidebilirler ve duruşmalar birkaç ay uzayabilir. Terörizm gibi ceza kanunundaki bazı maddeler kapsamındaki suçlar 1,5 yıl boyunca soruşturulur ve duruşmalar altı ay sürer. Bunların yanında, suçlanan kişi psikiyatrik incelemeye tabi tutulur ve bir ay boyunca psikiyatri hastanesinde kalır, ki bu bazı açılardan duruşma öncesi tutukevinden daha kötüdür. İnceleme altında olanların kendi başlarına banyo yapmalarına izin verilmez, bu işlem hademelerce yapılır, mektup yollamak vb. şeyler olanaksızdır.
Şu ana kadar savaş-karşıtı verilen 15 ceza var. Bazı davalarda, davanın sonucunu bile bilmiyoruz. “İktidarın temsilcisine karşı şiddet” maddesinden beş ceza verildi, bu protestolar sırasında veya gözaltına alınırken polise direnmekten veriliyor ki, aralarında afiş asanlar veya duvarlara grafiti çizenler de var. Dört kişi 1 ila 2 yıl ceza aldı ve bir kişi de denetimli serbestlik verildi. Örneğin, mahkeme, polise molotof kokteyli atan 22 yaşındaki Anastasia Levasheva’yı iki yıl hapse mahkûm etti.
“Yalan haber yaymak”tan altı ceza verildi: birisi 1 milyon ruble (14.300 euro) para cezası, ikisi denetimli serbestlik, iki ıslah amaçlı çalışma ve biri de 7-yıl hapis cezası. En son ceza (7 yıl), Moskova’dan bir belediye meclis üyesi olan Alexei Gorinov’a “resmi konumunu kullanarak silahlı kuvvetler hakkında yalan haber yayma” suçlamasıyla verildi. Rus yetkilileri saflarında “beşinci kol” (hainler) olması konusunda çok endişeliler. Belediye seviyesindeki bir meclis üyesinin Rusya’da gerçek bir gücü yok, ancak görüşleri yalnızca sıradan bir işçinin görüşü gibi ele alınmıyor. İktidarın temsilcilerinden birisi olarak görülüyor. Soruşturmaya göre, söz konusu suç, öncelikli bir komployla resmi konumunu kullanarak, kin ve düşmanlık yaratmak amacıyla işlenmişti. Peki suçu neydi? Meclis toplantısı sırasında, Gorinov Rusya’nın Ukrayna işgalinin bir “özel askeri operasyon” değil savaş olduğunu ve Ukrayna’da çocukların öldüğünü söylemişti.
– Savaş-karşıtı aktivistler için cezaevi koşulları nasıl?
– Savaş-karşıtı aktivistler için cezaevi koşulları diğerleriyle aynı, yani pek iyi değil. Koğuşlarda, tüm tutsaklar için her zaman uyuyacak yer bulunamayabiliyor, düzenli olarak yürüyüşe çıkarılmıyorlar, yiyecek çok az ve hasta olmak çok tehlikeli çünkü tıbbi bakım kalitesi de çok zayıf. Covid salgını sırasında, eğer hücredeki bir kişi hasta olursa, tüm koğuşu dışarı çıkarmaktan vazgeçtiler, yemeği camdan verirken hiçbir şekilde tıbbi bakım sunmadılar, tutsaklar için aşılama da yoktu.
– Onları nasıl destekliyorsunuz? Ve çalışmalarınızı nasıl destekleyebiliriz?
– Savaş-karşıtı eylemlerdeki tutsaklar ve sanıklara, ihtiyaçlarına göre ve aileleriyle arkadaşlarından aldıkları destek durumuna bağlı olarak destek sağlıyoruz. Avukat parasının tamamını veya bir kısmını ödeyebiliriz, yiyecek ve kıyafet paketleri ile kitap yollayabilir, mektup yazıp insanların kendilerini yalnız hissetmemeleri için duruşmalara katılabiliriz.
Örneğin, Haziran ayında, Petrozavodsk’dan 57 yaşında bir öğretmen olan Irina Bystrova’ya yardım etmeye başladık. Savaşın en başlarında, sosyal ağ Vkontakte’de Rus askerlerinin silahlarını Kremlin’e çevirmesi gerektiğine ilişkin çağrılar yayınlamış ve Rus ordusunun eylemlerini “suç” olarak tanımlamıştı. Mart ayında, “terörizmi meşrulaştırmak” ve Rus ordusuna dair “yalan haber” yaymakla suçlandı. Irina tutuklanmadı ancak “bazı faaliyetlerden men edildi” (internet kullanamıyor ve avukatıyla akrabaları dışında hiç kimseyle irtibat kuramıyor) ve öğretmenlik yapma olanağını da kaybetti. İnceleme için psikiyatri hastanesine yatırılması öncesinde, Irina’nın 84-yaşındaki annesi için bakıcı tutmasına yardımcı olmak amacıyla para topladık.
Yardım etmek için, tutsaklara (cezaevleri yalnızca Rusça mektuplara izin veriyor ve lütfen Ukrayna’daki savaşa veya radikal eylem çağrılarına dair herhangi bir şey yazmayın). Ayrıca abc-msk@riseup.net adresine bir mektup gönderebilirsiniz, çıktısını alıp sizin adınıza yollayabiliriz.
Yemek paketleri ve avukatlar için maddi yardıma ihtiyaç duyuyoruz. Ne yazık ki, Rusya’daki avukatlar senetle çalışmıyorlar ve işleri karşılığında epeyce yüklü miktarda para istiyorlar.
Kaynak: Interview with Anarchist Black Cross Moscow
Çeviri: Yeryüzü Postası
Bir yanıt yazın